गणित आशययुक्त अध्यापन पद्धती | Bed Part 1 Sem 2

 

Prokaryotic Cells 

आदिकेंद्रकी पेशी (Prokaryotic Cells) – सर्वात साध्या पेशी 🦠

🔹 "आदि" म्हणजे प्रारंभिक किंवा सर्वात जुना, आणि "केंद्रकी" म्हणजे केंद्रक.
🔹 या पेशींमध्ये वास्तविक केंद्रक नसते (म्हणजेच, डीएनए एक स्वतंत्र झिल्लीने वेढलेला नसतो).
🔹 केंद्रकाचा झिल्लीयुक्त आवरण (Nuclear membrane) नसतो.
🔹 पेशींची रचना साधी आणि मूलभूत असते.
🔹 उदाहरणे:
✅ बॅक्टेरिया (Bacteria) – E. coli, Lactobacillus
✅ निळ्या-हिरव्या शैवाळ (Blue-green algae)

दृश्यकेंद्रकी पेशी (Eukaryotic Cells) – जटिल आणि प्रगत पेशी 🧫

🔹 "दृश्य" म्हणजे स्पष्ट दिसणारे, आणि "केंद्रकी" म्हणजे केंद्रक.
🔹 या पेशींमध्ये नियमित केंद्रक असते आणि ते झिल्लीने वेढलेले असते.
🔹 यामध्ये इतर अनेक पेशी अवयव (Organelles) जसे की माइटोकॉन्ड्रिया, गॉल्गी बॉडी, एंडोप्लाज्मिक रेटिकुलम असतात.
🔹 जास्त प्रगत आणि जटिल सजीवांच्या पेशी दृश्यकेंद्रकी असतात.
🔹 उदाहरणे:
✅ वनस्पतींच्या पेशी (Plant cells)
✅ प्राण्यांच्या पेशी (Animal cells)
✅ मानवाच्या शरीरातील सर्व पेशी

Microorganisms (Microbes) are the smallest and most abundant living organisms on Earth. They are so tiny that they cannot be seen with the naked eye and require a microscope to observe.

सूक्ष्मजीव हे पृथ्वीवरील सर्वांत लहान आणि जास्त संख्येने आढळणारे सजीव आहेत. ते आपल्या डोळ्यांना दिसत नाहीत आणि पाहण्यासाठी सूक्ष्मदर्शक (Microscope) वापरावा लागतो.

Two Main Types of Microbes:

1️⃣ Archaebacteria – Ancient bacteria that survive in extreme environments, like hot springs and volcanoes.

1️⃣ आर्कीबॅक्टेरिया (Archaebacteria) – अतिशय प्राचीन आणि कठीण वातावरणात जगणारे जीव. उदा. गरम झरे, ज्वालामुखीच्या आजूबाजूला आढळणारे जिवाणू.

2️⃣ Eukaryotic Microbes – More complex in structure.

2️⃣ युकेरियोटिक (Eukaryotic) सूक्ष्मजीव – जटिल संरचनेसह असणारे जीव.

Classification of Eukaryotic Microbes:

✅ Protozoa – Single-celled organisms that behave like tiny animals. Example: Amoeba, Paramecium.

आदिजीव (Protozoa) – हे एकपेशीय प्राणी आहेत. उदा. अमीबा, पॅरामिशियम

✅ Fungi – Organisms that feed on dead material. Example: Mold, Yeast.

कवक (Fungi) – हे अपोषी सजीव असतात आणि सडलेल्या पदार्थांवर जगतात. उदा. बुरशी, यीस्ट

✅ Algae – Plant-like organisms that perform photosynthesis. Example: Spirogyra, Blue-green algae.

शैवाळ (Algae) – हे सजीव प्रकाश-संश्लेषण (Photosynthesis) करू शकतात. उदा. स्पायरोगायरा, निळ्या-हिरव्या शेवाळ

📌 Important Measurements:
🔹 1 meter = 10⁶ micrometers (µm)
🔹 1 meter = 10⁹ nanometers (nm)