आवर्त आणि इलेक्ट्रॉन संरूपण (Periods and electronic configuration)



1. On going through the modern periodic table it is seen that the elements Li, Be, B, C, N, O, F and Ne belong to the period-2. Write down electronic configuration of all of them. 1. आधुनिक आवर्तसारणीचे अवलोकन केल्यावर दिसते की Li, Be, B, C, N, O, F Ne ही मूलद्रव्ये आवर्त-2 मध्ये आहेत. त्या सर्वांचे इलेक्ट्रॉन संरूपण लिहा.

🔹 इलेक्ट्रॉन संरूपण (Electronic Configuration):

मूलद्रव्य (Element)

अणु क्रमांक (Atomic No.)

इलेक्ट्रॉन संरूपण (Electronic Configuration)

Li (लिथियम)

3

2, 1

Be (बेरिलियम)

4

2, 2

B (बोरोन)

5

2, 3

C (कार्बन)

6

2, 4

N (नायट्रोजन)

7

2, 5

O (ऑक्सिजन)

8

2, 6

F (फ्लोरीन)

9

2, 7

Ne (निऑन)

10

2, 8

2. Is the number of valence electrons same for all these elements? 2. या मूलद्रव्यांमधील संयुजा इलेक्ट्रॉनांची संख्या एकसारखी आहे का?

उत्तर: नाही, या मूलद्रव्यांमधील संयुजा (valence) इलेक्ट्रॉनांची संख्या एकसारखी नाही. Answer: No, the number of valence electrons in these elements is not the same.

🔹 संयुजा इलेक्ट्रॉन म्हणजे काय?

संयुजा इलेक्ट्रॉन म्हणजे अणूच्या सर्वात बाहेरील शेलमध्ये (Valence Shell) असलेले इलेक्ट्रॉन. What are valence electrons?
Valence electrons are the electrons present in the outermost shell (valence shell) of an atom.

🔹 संयुजा इलेक्ट्रॉनांची संख्या:

मूलद्रव्य

इलेक्ट्रॉन संरूपण

संयुजा इलेक्ट्रॉन

Li

2, 1

1

Be

2, 2

2

B

2, 3

3

C

2, 4

4

N

2, 5

5

O

2, 6

6

F

2, 7

7

Ne

2, 8

8 (पूर्ण शेल)


3. Is the number of shells the same in these ? 3. त्यांच्यामधील कवचांची संख्या एकसारखी आहे का?

होय, या सर्व मूलद्रव्यांमध्ये कवचांची (shells) संख्या एकसारखी आहे. Yes, all these elements have the same number of shells.

🔹 कारण:

ही सर्व मूलद्रव्ये दुसऱ्या आवर्तात (Period 2) आहेत.
एखादे मूलद्रव्य कोणत्या आवर्तात आहे, हे त्याच्या अणूमधील इलेक्ट्रॉन कवचांच्या संख्येवरून ठरते. All these elements belong to the second period (Period 2).
The period number of an element indicates the number of electron shells present in its atom.

🔹 यामधील सर्व घटकांची कवचांची संख्या = 2

👉 म्हणजेच, प्रत्येक मूलद्रव्यामध्ये:

·         K शेल (1st shell) = 2 इलेक्ट्रॉनांपर्यंत

·         L शेल (2nd shell) = उर्वरित इलेक्ट्रॉन

उदाहरण:

मूलद्रव्य

इलेक्ट्रॉन संरूपण

कवचांची संख्या

Li

2, 1

2

Be

2, 2

2

B

2, 3

2

C

2, 4

2

N

2, 5

2

O

2, 6

2

F

2, 7

2

Ne

2, 8

2

आवर्त आणि इलेक्ट्रॉन संरूपण (Periods and Electronic Configuration)

आवर्त म्हणजे काय?
आधुनिक आवर्तसारणीमध्ये आडव्या ओळींना "आवर्त" (Periods) असे म्हणतात.
एकूण 7 आवर्ते असतात. प्रत्येक मूलद्रव्य कोणत्या आवर्तात आहे, हे त्याच्या अणूतील इलेक्ट्रॉन कवचांच्या (Shells) संख्येवर ठरते.

उदाहरण:

👉 दुसऱ्या आवर्तातील मूलद्रव्ये: Li, Be, B, C, N, O, F, Ne

या सर्व अणूंमध्ये २ इलेक्ट्रॉन कवचं (Shells) असतात.
म्हणूनच ही मूलद्रव्ये दुसऱ्या आवर्तात (Period 2) येतात.

इलेक्ट्रॉन संरूपण म्हणजे काय?

अणूच्या अष्टक नियमानुसार (Octet Rule), इलेक्ट्रॉन वेगवेगळ्या कवचांमध्ये (K, L, M...) भरले जातात.
इलेक्ट्रॉन संरूपण म्हणजे अणूतील इलेक्ट्रॉनची वेगवेगळ्या शेलमधील संख्या दाखवणे.

उदाहरणार्थ:

·         Li (Atomic number 3) इलेक्ट्रॉन संरूपण: 2,1 (K-shell = 2, L-shell = 1)

·         C (Atomic number 6) इलेक्ट्रॉन संरूपण: 2,4

👉 मुख्य मुद्दा:

·         एखादे मूलद्रव्य कोणत्या आवर्तात आहे हे त्याच्या अणूमधील इलेक्ट्रॉन शेल्सच्या संख्येवर ठरते.

·         एखादे मूलद्रव्य कोणत्या गटात (Group) आहे, हे त्याच्या संयुजा इलेक्ट्रॉनसंख्येवर (Valence electrons) ठरते.

Notes For Student:-

Short English Paragraph (Simplified for Students):
The modern periodic table has seven horizontal rows called periods. In each period, as we move from left to right, the atomic number and the number of valence electrons increase one by one. Elements in the same period have the same number of electron shells. For example, second-period elements have electrons in two shells (K and L), while third-period elements have electrons in three shells (K, L, and M). The valency and chemical reactivity of an element depend on the number and position of valence electrons. Properties like valency, atomic size, and metallic or non-metallic nature show regular patterns in periods and groups; these are called periodic trends.

मराठी रूपांतर (विद्यार्थ्यांसाठी सोपे आणि संक्षिप्त):
आधुनिक आवर्तसारणीमध्ये सात आडव्या ओळी असतात, त्यांना "आवर्त" म्हणतात. एका आवर्तात डावीकडून उजवीकडे जाताना अणुक्रमांक व संयुजा इलेक्ट्रॉनांची संख्या एकेक करून वाढते. एका आवर्तातील सर्व मूलद्रव्यांमध्ये इलेक्ट्रॉन कवचांची संख्या समान असते. उदाहरणार्थ, दुसऱ्या आवर्तातील मूलद्रव्यांमध्ये दोन कवचं (K आणि L) तर तिसऱ्या आवर्तात तीन कवचं (K, L आणि M) असतात. मूलद्रव्याची संयुज्यता आणि रासायनिक प्रतिक्रिया ही त्याच्या संयुजा इलेक्ट्रॉनांवर आणि त्या कोणत्या कवचात आहेत यावर अवलंबून असते. संयुज्यता, अणुचा आकार आणि धातू-अधातू स्वरूप यांसारख्या गुणधर्मांमध्ये आवर्त व गटांनुसार नियमित बदल होतो, यालाच "आवर्तीय प्रवृत्ती" असे म्हणतात.

 

 

 (1) What are the values of n for the shells K, L, and M?
Answer:

For shell K, n = 1

For shell L, n = 2

For shell M, n = 3

(2) What is the maximum number of electrons that can be accommodated in a shell? Write the formula.
Answer:

The maximum number of electrons that can be accommodated in a shell is 32 electrons.

Formula: 2n²
(Where n = shell number)

(3) What is the maximum electron capacity of the shells K, L, and M?
Answer:

Shell K 2 electrons

Shell L 8 electrons

Shell M 18 electrons

 (1) K, L आणि M या कवचांसाठी n चे मूल्य काय आहे?
उत्तर:

K कवचासाठी n = 1

L कवचासाठी n = 2

M कवचासाठी n = 3

(2) एखाद्या कवचामध्ये जास्तीत जास्त किती इलेक्ट्रॉन बसू शकतात? सूत्र लिहा.
उत्तर:

एका कवचामध्ये जास्तीत जास्त 32 इलेक्ट्रॉन बसू शकतात.

सूत्र: 2n²
(n = त्या कवचाचा क्रमांक)

(3) K, L आणि M कवचांची जास्तीत जास्त इलेक्ट्रॉन क्षमता काय आहे?
उत्तर:

K कवच 2 इलेक्ट्रॉन

L कवच 8 इलेक्ट्रॉन

M कवच 18 इलेक्ट्रॉन

0 Comments

Post a Comment

Post a Comment (0)

Previous Post Next Post