गणित आशययुक्त अध्यापन पद्धती | Bed Part 1 Sem 2

 विद्युतरोध (Resistance) आणि ओहमचा नियम. ओहमचा नियम (Ohm’s law )

🔹 ओहमचा नियम – सोप्या मराठीत स्पष्टीकरण:

ओहमचा नियम (Ohm's Law) सांगतो की,

वाहकातून वाहणारी विद्युतधारा (I) ही त्या वाहकाच्या टोकांमधील विद्युत विभवांतरास (V) प्रमाणात असते, जर त्या वाहकाचे भौतिक स्वरूप बदलले नाही.

याचा अर्थ,

V= I x R

इथे:

·         V = विभवांतर (Voltage)

·         I = विद्युतधारा (Current)

·         R = प्रतिकार (Resistance)

जर R स्थिर असेल, तर V वाढल्यावर I ही वाढते, आणि V कमी केल्यावर I ही कमी होते.

वाहकाचा प्रतिकार (R) म्हणजे विद्युतधारेला होणारा अडथळा. तो वाहकाची लांबी, क्षेत्रफळ, तपमान यावर अवलंबून असतो.

📘 विद्यार्थ्यांसाठी थोडक्यात टिपा – एक परिच्छेदात (Marathi):

ओहमचा नियम सांगतो की, कोणत्याही वाहकातून वाहणारी विद्युतधारा ही त्या वाहकाच्या टोकांमधील विभवांतरास प्रमाणात असते, जर तापमान, लांबी, क्षेत्रफळ हे स्थिर ठेवले असतील. या नियमानुसार सूत्र आहे: V = I × R, जिथे V म्हणजे विभवांतर, I म्हणजे विद्युतधारा आणि R म्हणजे प्रतिकार. जर V वाढवले तर I वाढते, आणि V कमी केल्यास I कमी होते. SI पद्धतीने, 1 वोल्ट विभवांतर आणि 1 अँपिअर विद्युतधारेसाठी प्रतिकाराचे SI एकक 1 ओहम (Ω) आहे.

📗 Notes for Students – One Paragraph (English):

Ohm’s law states that the electric current (I) flowing through a conductor is directly proportional to the voltage (V) across its ends, provided the physical conditions like temperature, length, and area remain constant. The formula is: V = I × R, where V is voltage, I is current, and R is resistance. If voltage increases, current increases; if voltage decreases, current decreases. In SI units, the resistance is measured in Ohm (Ω). 1 Volt of potential difference with 1 Ampere of current gives a resistance of 1 Ohm.

जर एखाद्या चालकाच्या टोकांमध्ये 1 वोल्ट इतके विभवांतर लागू केल्यावर त्यातून 1 अँपिअर विद्युतधारा वाहत असेल, तर त्या चालकाचा प्रतिकार 1 ओहम आहे असे म्हणतात.
याचा अर्थ असा की चालकाने विद्युतप्रवाह वाहून नेण्यासाठी किती अडथळा (प्रतिकार) निर्माण केला आहे, हे मोजण्यासाठी 'ओहम' हे एकक वापरले जाते. 1 ओहम म्हणजेच असा प्रतिकार जो 1 वोल्ट विभवांतर आणि 1 अँपिअर विद्युतधारा यांच्यादरम्यान निर्माण होतो.

जॉर्ज सायमन ओहम हे एक प्रसिद्ध जर्मन भौतिकशास्त्रज्ञ होते, ज्यांनी विद्युत वाहकातील विद्युत प्रवाह, विभवांतर आणि रोध यांच्यातील संबंध शोधून ओहमचा नियम प्रस्थापित केला. त्यांनी सांगितले की, एखाद्या वाहकातून जाणारा विद्युतप्रवाह हा त्या वाहकाच्या टोकांमधील विभवांतरास प्रमाणात असतो, जर इतर परिस्थिती स्थिर असतील. त्यांच्या या महत्वपूर्ण योगदानामुळेच विद्युत प्रतिकाराचे SI एकक ‘ओहम (Ω)’ असे ठेवण्यात आले आणि त्यांना विद्युतशास्त्राच्या इतिहासात मानाचे स्थान मिळाले.